انواع شیرآلات

شیرهای صنعتی بیش از یک قرن است که در خدمت بشر قرار گرفته و هر روز کاربری آنها خاص‌تر و پیچیده‌تر می‌شود. اما به طور کلی می‌توان این قطعه را به شش نوع اصلی تقسیم‌بندی کرد. این شش نوع را می‌توان در صنایع مختلفی مشاهده کرد. البته برای دسته‌بندی شیرها لازم است به نکاتی دقت داشته باشید. در اینجا دسته‌بندی براساس کاربرد انجام شده است. برخی از این دسته‌بندی صرفا شامل یک نوع خاص می‌شوند، اما برخی از دسته‌ها خود می‌توانند شامل طراحی‌های مختلفی باشند. اگر به دنبال تامین شیرآلات معتبر وارداتی هستید، می‌توانید نیاز خود را با کارشناسان نیکان‌تک ارائه کنید تا باتوجه به عوامل موثر در پروژه به بهترین انتخاب ممکن برسید.

شیر توپی

این نوع شیر را می‌توان عضوی از خانواده شیرهای چرخشی ۴۵ درجه‌ «quarter turn» دانست. ویژگی بارز آنها دیسک توپی توخالی است که برای جلوگیری یا آغاز جریان درنظر گرفته شده است. شیر توپی را می‌توان یکی از سریع‌ترین انواع شیرآلات دانست که برای باز کردن آن صرفا به یک چهارم دور نیاز است.

شیر پروانه‌ای

یکی دیگر از اعضای خانواده شیرهای چرخشی ۴۵ درجه دانست اما تفاوت اصلی آن با شیر توپی صفحه صافی است که به جای دیسک مقعر (توپ) در داخل سوپاپ شیر قرار گرفته است. دیسک قرار گرفته در داخل شیر به طور کامل سوپاپ جریان را بسته نگه می‌دارد و همچنین تنه داخلی باعث افزایش استقامت این صفحه می‌شود. این طرح باعث شده شیر پروانه‌ای به صورت تدریجی‌تر باز شود.

شیر یکطرفه

این شیر براساس فشار داخلی به جای فشار خارجی عمل می‌کند. همچنین از این شیر به خاطر عدم برگشت‌پیذیری به عنوان شیر چک هم یاد می‌شود در واقع جلوگیری از بازگشت جریان عملکرد اصلی شیر یکطرفه است. انواع مختلف شیر یک طرفه شامل لولایی، فشاری، پیستونی و کره‌ای است.

شیر دروازه‌ای

شیر دروازه‌ای را می‌توان عضوی دیگر از شیرهای صفر و یک دانست که صرفا باعث عبور یا عدم عبور جریان می‌شوند. دیسک قرار گرفته درون این شیر به صورت دروازه‌ای یا گوه‌ای فعالیت می‌کند که به شکل موثرتری مکانیزم قطع و وصل را انجام می‌دهد. این نوع از شیرآلات بیشتر از هرچیزی برای جداساز جریان‌های مختلف کاربرد دارند. اگرچه امکان استفاده از این شیرآلات به عنوان دریچه گاز نیز وجود دارد، اما توصیه نمی‌شود، چرا که در اثر لرزش دیسکت ممکن است کل سیستم آسیب ببیند. وقتی دریچه به صورت نیمه بسته قرار داشته باشد، فشار زیادی به واسطه وارد می‌شود.

شیر کروی

این نوع مجهز به مخروط ناقص یا نیم‌کره‌ای است که وظیفه کنترل جریان سیال را برعهده دارد؛ به همین خاطر به این نوع شیر بشقابی نیز اطلاق می‌شود. به طور کلی این شیر برای کنترل دبی جریان یکی از موارد مطلوب شناخته می‌‌شود. به خاطر حرکت غیرخطی مقاومت بیشتری نسبت به شیرهایی که جریان را به صورت مستقیم رد می‌کنند دارد. کنترل جریان سیال به وسیله دیسکی با مقطع دایره‌ای افقی انجام می‌شود که با هندویل یا ساقه شیر رفته رفته به سمت حلقه آب‌بندی افقی حرکت می‌کند تا جریان بیشتری عبور پیدا کند. این از شیر براساس استاندارد API 598 مورد بررسی قرار می‌گیرد و روند ساخت آن براساس کد BS 1873 است.

شیر سوزنی

اگر شیرهای کروی به صورت ۹۰ درجه امکان تنظیم فشار سیال را محیا می‌کردند، شیرهای سوزنی با ساختاری مشابه برای افزایش دقت در تنظیم طراحی شده‌اند. اما عملکرد این نوع شیر در جریان‌های سطح پایین بسیار بیشتر از جریان‌های پرفشار است. از شیر سوزنی برای کالیبراسیون نیز استفاده می‌شود.

شیر گلویی (پینچ ولو)

این نوع که شیر که به نام گیره‌ای نیز شناخته می‌شود از دیگر انواع پیچ‌های غیرقابل تنظیم است. شیر گلویی به عنوان یکی از شیرآلات خطی جریان سیال را بدون نیاز به عبور از مانعی فراهم می‌کند. با خروج گلویی امکان جریان یافتن مایع یا گاز فراهم می‌شود. کاربرد این شیرها در تهیه دوغاب فراوان است و همچنین برای جداسازی سیالات از یکدگیر برای جلوگیری از آلودگی محیطی نیز موثر هستند. در سیستم‌های تصفیه فاضلاب و فرآوری شیمیایی سیمان و برخی دیگر از مصالح ساختمانی نیز این شیر کاربرد دارد.

شیر سماوری

شیرآلات سوپاپ پلاگین متعلق به خانواده شیرهای ربع چرخان هستند. در این طرح دیسک مانند یک حباب محکم روی سیلندر تخلیه قرار می‌گیرد و به دلیل انتهای مخروجی آن به عنوان شیر پلاگینی شناخته می‌شوند، اما به دلیل کاربرد گسترده این نوع شیر در ساخت سماور، به این نام نیز معروف شده است، اما مکانیزم بسته و باز شدند آن شبیه به شیر توپی است.

شیر اطمینان

برای حفظ تعادل فشار و جلوگیری از تجمیع فشار در خطوط لوله به وسیله آزادسازی محدود یا به طور کامل یک بخش از مسیر لوله از شیرآلات تسکین‌دهنده فشار استفاده می‌شود. هدف اصلی این طراحی محافظت از تجهیزات در هنگام اعمال فشار بیش از حد یا افزایش فشار در هنگام افت مصرف است. یک وسیله فشارسنج در بخشی از این شیر درنظر گرفته شده تا درصورت افزایش فشار از میزان مشخصی به طور خودکار دریچه تخلیه فشار اضافی را باز می‌کند.

جمع‌بندی

در بالا با ۹ مدل از شیرآلات صنعتی رایج در صنعت دنیا آشنا شدید، برخی از آنها صرفا برای جلوگیری از نشت وارد عمل می‌شوند اما برخی دیگر برای عبور دادن جریان‌های با فشار بالا طراحی شده‌‌اند. با درک کارکرد هریک از این شیرآلات می‌توان ضریب موفقیت و پایداری پروژه را افزایش داد.